Vera Bergkamp noemt in het interview met Derrick Bergman in de CannaStemBus heldere redenen om de initiatiefwet nu in de eerste kamer te behandelen. De inzet is om deze wet naast het wietexperiment te laten lopen, maar niet te wachten met het stemmen over de wet. De wet wordt dinsdag 9 maart 2021 weer besproken in een commissie van Justitie en Veiligheid (J&V).
In dit artikel ga ik in op de motivatie van Vera Bergkamp waarom de genoemde deelonderwerpen relevant zijn voor beslissingsnemers in de Eerste Kamer. Dit artikel is bijvoorbeeld voor de nieuwe partij JA21 die aangeeft ‘niet zomaar bij het kruisje te willen tekenen’. En natuurlijk het publiek, zodat iedereen een gelijk speelveld heeft.
Update 21:00: tabel 2 in het Engels toegevoegd (read this article in English, auto translated) en opmerking geplaatst over Luxemburg.
Wat is er nu anders tussen 2017 en nu. We bekijken deze onderwerpen zoals ze in de brief naar de Eerste Kamer worden genoemd (PDF):
- Internationale ontwikkelingen
- Bijdragen aan de volksgezondheid
- Aanpak overlast
- Onveilige situatie
Deze onderwerpen bespreken we met enkele samenvattingen en situatieschetsen uit de recente geschiedenis. Daar horen ook de interviews bij die in de CannaStemBus zijn gehouden in aanloop naar de verkiezingen van 17 maart 2021. Niet alle genoemde onderwerpen zijn directe gevolgen van het invoeren van de wietwet van Bergkamp, maar wel onderwerpen die qua ontwikkelingen raken aan of mogelijk zijn binnen de wietwet of ‘hamerstukken’ ter aanvulling van de wietwet kunnen worden.
Internationale ontwikkelingen
Er zijn verschillende lidstaten van de Verenigde Naties die een stap inzake cannabis hebben genomen. Deze variëren van volledige vrijheid tot invoeringen van een decriminaliserend beleid. Dit beleid is soms opgesplitst naar recreatief en medicinale toepassingen. Zie hieronder de tabel met VN lidstaten, jaartal van opstellen nieuwe wet of grondwet toetsing, de reden voor herziening beleid en de toepassingsvormen van het beleid. Soms kan een wet zijn voorgesteld en aangenomen in een jaar dat niet overeenkomt met het actief worden van deze wet.
Samengevat herziet een groot deel van de wereld diens visie op de aanpak van cannabis als onderdeel van het strafrecht. Update: Luxemburg is in deze tabel niet opgenomen; de impasse in Luxemburg is opmerkelijk te noemen. Legalisatie recreatieve en medicinale consumptie zijn realiteit maar niet functioneel ingekleed, toezeggingen in de tijd niet bekend. De laatst bekende schetsen zijn: ingezetenencriteria, registratie voor recreatieve aankoop verplicht, limiet van 1g/dag/persoon (30g per maand), verkoopkanaal nog onbekend. Medicinaal moeten producten en behandelcriteria uitgewerkt worden. Licenties voor productie onbekend, kortom, er valt nog niets te melden.
Op recreatief vlak is de motivatie voornamelijk gericht op verminderen criminaliteit, gestuurd door gereguleerde kweek en thuisteelt
Generiek gezien wordt medicinaal gebruik toegestaan bij wetswijzigingen, onder voorwaarden van dokterstoezicht, recept en toepassingsgebied. Regelmatig is er een dichotomie onder medisch specialisten, voorstanders vanuit een patiëntenperspectief, tegenstanders vanuit een behandelperspectief. Het behandelperspectief leunt dan op mogelijk achterhaalde feiten, gezien de versnelling in onderzoeksresultaten. Op recreatief vlak is de motivatie voornamelijk gericht op verminderen criminaliteit, gestuurd door gereguleerde kweek en thuisteelt.
Het meest opvallende model is het kweken van planten door privépersonen in Thailand. Zij hebben gegarandeerde afname door de overheid, welke er medicijnen van maakt. Sinds 2020 wordt bij de eerste medicinale kliniek in Bangkok kosteloos cannabisolie verstrekt door de staat. Thailand voorziet een nieuwe toeristische markt voor medische behandeling met cannabis.
Problemen bij toetsing wetten door hoge raad
Gemiddeld is de maximale invoertijd van herzieningen twee jaar, met uitzonderingen als Zuid Afrika en Mexico. In deze landen is er grote onenigheid over hoe er voldaan moet worden aan het oordeel van de hoge raad. Deze landen zagen een toetsing van de grondrechten van de mens en moeten nu passende wetgeving ontwerpen om de geschonden grondrechten van de mens ongedaan te maken.
In Nederland is zulke toetsing door een hoge raad niet toegestaan
In Nederland is zulke toetsing door een hoge raad niet toegestaan; wetten staan bekrachtigd onder koninklijk gezag en zijn daardoor niet feilbaar, zie ook de inspanningen van Halsema onder GroenLinks voor deze toetsing.
Recent onderzoek van VN onderzoeker Kenzi Riboulet-Zemouli naar o.a. de Due Diligence en het wettenkader gebaseerd op internationale verdragen toont schrikbarende tekortkomingen en schendingen van de rechten van de mens voor vrijwel alle huidige lidstaten van de VN op het gebied van cannabis.
In ander onderzoek van Dhr. Riboulet-Zemouli voor de VN is aangetoond dat de (botanische) definities en formuleringen voor wettelijke kaders en medicinale toepassingen een onjuiste classificatie kennen. Deze onderzoeksresultaten zouden al op korte termijn een brede casus kunnen zijn om ook op Europees niveau de rechten van de mens te laten toetsen op het onderwerp cannabis.
De paden voor Canada en internationale verdragen waaronder VN
Canada’s invoering van nieuw beleid ging met veel aandacht voor internationale wetgeving en (handels)relaties. Als specialist is een wetenschapper op internationaal recht tot de conclusie in 2017 gekomen dat er twee paden zijn voor invoering van legalisatie wetten zonder grote consequenties.
(…)twee paden(…)voor invoering van legalisatie wetten zonder grote consequenties
Het ene pad is een (langdurig) experiment status voor cannabis. Hierbij is het vorm bijvoorbeeld relevant om te onderzoeken met welk verkoopkanaal dit het beste gaat (staatswinkels, postorder, gespecialiseerde winkel, non-profit organisaties, commerciële bedrijven) en welke verkoopvoorwaarden er gehandhaafd worden (hoeveelheid, leeftijd, documentatie).
Het andere pad is een uittreding en directe herintreding, zoals Bolivia dat heeft voorgesteld in de situatie met cocabladeren als cultureel erfgoed. Dit heeft te maken met quora; bij een zittend lid is een complexe meerderheid van deelnemers vereist die instemt met het herzien van lokale wetten van dit kaliber. Bij toetreding is eenvoudige meerderheid voldoende om toetreding met amendementen toe te staan. Door bijvoorbeeld op 30 juni 23:00 uit te treden en per 1 juli 00:00 toe te treden kan dit quorum worden omzeild en bestaande relaties en verdragen onaangepast voortgang krijgen. Dit moment bestaat twee keer per jaar, 1 januari en 1 juli. Dit gedrag is zeer ongewenst maar volledig binnen alle kaders.
Bijdragen aan de volksgezondheid
Onderzoek faciliteren
Met nieuwe wetgeving wordt het eenvoudiger om onderzoek te doen. Deze onderzoeken helpen in het verbeteren van patiëntgerichte behandelwijzen en alternatieven die nog niet verkend zijn in het Nederlandse zorgbeleid. Dit is met name relevant voor ouderdomsgerelateerde ziektebeelden waaronder Alzheimer, Parkinson, Artrose, Artritis en Kanker. Internationaal lopend onderzoek in onder meer Israël toont grote vooruitgang voor deze groepen ziektebeelden.
Schadelijke stoffen weren
Wanneer teelt gereguleerd wordt toegepast kan een minimum kwaliteitsnorm gehandhaafd worden. Deze kwaliteitsnormen kennen in het buitenland een bandbreedte met een onder- en soms bovengrens in bestanddelen en werkzame stoffen van de cannabisplant. Verdere onderwerpen zijn aflatoxines bij medicinale cannabis, bestrijdingsmiddelen, zware metalen, schimmels en andere veel voorkomende standaard toetsingen op verontreinigingen in de voedselindustrie.
Gericht doseren
Om bestaande verwarring over percentages weg te nemen is het raadzaam om patiënten, zorgspecialisten en consumenten te informeren over de aantallen milligrammen werkzame stoffen in de producten. Dit zorgt voor het beter kunnen maken van porties en registratie van effecten. Aangezien cannabis op genetisch vlak onderscheid kent qua samenstelling van werkzame stoffen wordt aangeraden de patiënt, zorgspecialist en consument zo compleet mogelijk te informeren.
Idealiter wordt de relevante informatie middels een bijsluiter overgedragen. Het experiment gesloten coffeeshopketen voorziet hier niet in. Enkel procentuele gehalten THC en CBD mogen in het experiment vermeld worden, overige meldingen over werkzame stoffen verboden. Cannabis bestaat uit meer dan 140 in 2021 bekende werkzame stoffen, waar er jaarlijks nog gemiddeld 2 nieuwe ontdekt worden.
Thuisteelt bevordert marktwerking op kwaliteit
Hoge kwaliteit producten door professionele bedrijven worden gestimuleerd door de consumentenmarkt te ondersteunen met eigen productiemogelijkheden.
Dit is tevens een drukmiddel voor de commercie om een competitief aanbod te realiseren, welke gestaafd kan worden met laboratoriumtesten
In aanpalende consumentenmarkten (tabak, laag alcoholische dranken) is productie voor eigen gebruik toegestaan aangezien het kwaliteitsniveau voor het eindproduct naar verwachting lager ligt dan commerciële teelt. Dit is tevens een drukmiddel voor de commercie om een competitief aanbod te realiseren, welke gestaafd kan worden met laboratoriumtesten.
Verdere druk op de volksgezondheid ontstaat doordat via de illegale productie en aanlevering vaak middelen worden toegepast om het eindproduct te optimaliseren voor de verkopende partij. Daarbij kan gedacht worden aan het zwaarder maken van cannabis toppen door deze in glaspoeder of zand te walsen (meer gewicht), te overladen met gewasbestrijdingsmiddelen om schimmels en ongedierte tegen te gaan, of anderzijds te beïnvloeden. Een aantoonbaar testresultaat en gesloten keten voorkomt zulke handelingen.
Cannabis consumptie kan gezondheid direct en indirect bevorderen
Ontwikkelingen in het buitenland waar cannabis legaal is tonen aan dat consumenten van de leeftijdscategorie tussen 25 en 45 een verschuiving kennen. De verschuiving is tweeledig – een afname van alcohol, verruild voor cannabis welke gestuurd wordt door de context van het consumeren. Het tweede lid is een duidelijke verschuiving van klassiek consumeren via verbranding (roken) naar andere consumptie vormen, zoals verdampen (rookloos), druppels, inhaleren (pufje, spray), zuurtjes, dranken, zalf en reguliere eetwaren. Zeker ook voor de medicinale toepassingen zijn er verschillende toedieningsvormen (zetpil, neusspray, zalf, crème, oplosbaar poeder in dranken) die ook voor patiënten met bijvoorbeeld luchtweg aandoeningen relevant zijn.
Aanpak overlast
Overlast komt voort uit productiepraktijken (teelt), handelspraktijken en gevolgen van consumptie.
Ontmanteling kwekerij zorgt voor uitwijk naar zwaardere criminelen
Bij de teelt in de huidige vorm, illegale teelt, is er een tweedeling in de aanvoer. Vaste leveranciers en incidentele leveranciers. Veel coffeeshops werken met vaste leveranciers en jarenlange vertrouwensbanden. Zoals genoemd in het interview met een van de weinige stichtings-coffeeshops in het groningse buitengebied is er een direct probleem wanneer een productielocatie wordt ontmanteld. De reguliere kwaliteit die wordt aangeleverd vervalt en moet voor vervangen worden. Daarbij grijpt men terug op minder bekende of minder betrouwbare contacten, welk een invloed heeft op het assortiment en de kwaliteit van het eindproduct. Hierbij lijkt een direct gevolg van actieve bestrijding van cannabis kwekerijen het stimuleren van de zwaarder criminele handel te zijn.
Consumptiecultuur in Coffeeshop zorgt voor lege straten en preventie
Qua handelspraktijken zijn er gedoogde verkooplocaties en illegale handelspartijen. De gedoogde locaties werken vanwege de zware gevolgen van tijdelijke of permanente sluiting allemaal met beveiligings medewerkers en 100% controle van klanten op identiteitsbewijs. Overlast kent men in de vorm van rondhangen, vaak in de buurt van de verkooplocatie. Het in 2020 geëffectueerde beleid om de rookruimte te ontmantelen in een coffeeshop zal deze overlast druk mogelijkerwijs laten toenemen. Het is daarom aan te raden om verkenningen te doen waarbij consumptie (niet per definitie het roken van) begeleid wordt in een daarvoor geschikte ruimte. Zo houdt men tevens zicht op mogelijk problematische overconsumptie en is interventie bereikbaarder.
Internetverkopen, bezorgen en afhalen per auto verlagen overlast druk stedelijk gebied
In Canada is verkoop in sommige provincies geregeld via online verkopen, bestellen bij een staatswebsite voor geregistreerde consumenten.
Ook is er een grote opkomst van GPS-getraceerde voertuigen die een overzichtelijke hoeveelheid aan producten rondbrengen bij vaste klanten
Een andere trend in de Verenigde Staten die relevant kan zijn om lokaal overlast te voorkomen en uit te dunnen is het ophalen en bezorgen van cannabisproducten. Diverse bedrijven hebben een ‘drive-by’ of ‘drive-through’ oplossing gerealiseerd tijdens de Covid-19 periode. Ook is er een grote opkomst van GPS-getraceerde voertuigen die een overzichtelijke hoeveelheid aan producten rondbrengen bij vaste klanten. Producten zijn gescand en gemerkt voor een specifieke klant en worden ook in het buitengebied geleverd wanneer de consument thuis is op afspraak.
Door de twee genoemde richtingen toe te passen (rookloze consumptieruimte en bezorging) houd men de straathandel in cannabis sterk tegen. Ook komt hierdoor de consument minder makkelijk in aanraking met alternatieve, meer schadelijke drugs die de straathandel aan zou kunnen bieden.
Onveilige situatie
Veiligheid vergroten zit in de keten van productie, distributie, verkoop en consumptie van het product.
Legale teelt verbetert posities wijken, burgers, handhaving
De productie kan in casu legale teelt veilig, doordat (grootschalige) illegale teelt wordt teruggedrongen. Dit scheelt huisbranden en geweldsituaties, huisuitzettingen, ontwrichte gezinnen en conflicten tijdens handhavingspraktijken.
Verruiming lokale voorraad en professioneel transport verlagen risico’s rondom verkoop
In de distributie ontstaat ruimte voor het opbouwen van gepaste buffers en voorraden zodat onverwachte piekvraag kan worden teruggedrongen. Middels het scheiden van voorraadlocaties en het verruimen van lokale voorraadposities zal er minder onveilig transport zijn, voor bezorger en verkooppunt.
Bij de verkoop van producten van gegarandeerde kwaliteit zijn de leveranciers en productieprocessen traceerbaar
Bij de verkoop van producten van gegarandeerde kwaliteit zijn de leveranciers en productieprocessen traceerbaar. De consument koopt een goed en veilig product waar niet mee gerommeld is.
De producten schommelen niet of nauwelijks in effect en werking. Toepassing en dosering worden daarmee voorspelbaarder en veiliger. Dit heeft in combinatie met voorlichting op de verkoop locatie kansen op een verdere groei van de veiligheid.
Gedetailleerde product eigenschappen vergroten consumptief bewustzijn
Bij de consumptie wordt veiligheid door regulering vergroot wanneer bijvoorbeeld gebruik gemaakt wordt van een helder overzicht van werkzame stoffen. Daarmee kan de consument of patiënt beter de effecten vooraf inschatten of juist beter bijhouden welke eigenschappen van de genetische blauwdruk van een plant werken voor hem of haar. Ook wordt op deze wijze dubbelzinnigheid in de verkrijgbare producten weggenomen aangezien genetisch soort A ook daadwerkelijk genetisch soort A aantoonbaar is met een profielanalyse op basis van werkzame stoffen.
Succesvol toepassen van nieuwe productcategorieën voor consumptie
Lessen uit het buitenland zijn bijvoorbeeld te trekken op gebied van eetbare producten. Dosering zou nuttig zijn om deze gestandaardiseerd aan te bieden met een bovengrens. Verder is een kenmerk op de verpakking én het product aan te raden om verwisselingen met andere producten te voorkomen. Deze normen worden al in acht genomen voor het experiment gesloten coffeeshopketen.
Correct toepassen definitie cannabisolie biedt grote kansen gestandaardiseerde producten
Verdere veiligheid kan eenvoudig vergroot worden door op product niveau de positie op gebied van concentraten te herzien. Cannabisolie wordt nu op Lijst I gehouden op basis van het feit dat het een concentraat is. Direct daartegenover staat hasjiesj dat feitelijk een concentraat is maar expliciet wordt vereist voor het product gamma van het experiment gesloten coffeeshopketen.
Het is aan te raden om een gestandaardiseerd product op basis van een laag- tot gemiddeld niveau THC aan te bieden in een vloeibare vorm
Het is aan te raden om een gestandaardiseerd product op basis van een laag- tot gemiddeld niveau THC aan te bieden in een vloeibare vorm. Evenals de populaire CBD druppels is een breed spectrum van consumenten daarmee gewend om te gaan. Verder kan eenvoudig aangetoond worden hoeveel milligram werkzame stof in een product zit door laboratoriumtesten.
Naar verwachting is zulk een product een van de meest constant te produceren eindproducten, aangezien er naar behoefte verdund kan worden. Dat kan in de productie, maar ook in de thuissituatie van de consument. Een consument kan veel beter doseren en voorkomt daarmee ongewenste effecten. Ook een patiënt kan zo met de behandelend specialist een proef doen onder begeleiding zonder de druk te verhogen bij apotheek of medicinale producent.
Gevolgen overzicht op onderwerpen wietwet en experiment t.o.v. huidige situatie gedoogbeleid
Hieronder is een tabel met een overzicht van onderwerpen en het gevolg van de uitvoering van het experiment gesloten coffeeshopketen en een inwerkingtreding van de initiatiefwet Bergkamp inclusief amendementen zoals ingestemd in de tweede kamer. Dit overzicht is niet eindig, naar beste professionele inzicht opgesteld op basis van beschikbare publieke informatie en niet sluitend getoetst door een (juridisch) expert.
Over de auteur
Jef Martens MSc is een onafhankelijk bedrijfskundig adviseur. Hij volgt de ontwikkelingen op gebied van cannabis legalisering en de Canadese commerciële markt als investeerder sinds 2017. In het kader van veiligheid voor consumenten en patiënten werkt hij aan kennisproducten en diensten voor professionals die complementaire inzet van plantaardige supplementen mogelijk maken.
Zijn achtergrond in procesanalyse en afstemmen van behoeften op product- of dienst specificaties ondersteunen in het vinden van passende oplossingen voor complexe problemen. Jef is betrokken bij een aanvraag voor teelt voor het experiment gesloten coffeeshopketen.
De motivatie voor dit stuk is de toegankelijkheid en beschikbaarheid van hoogwaardige schone cannabis voor consumenten en patiënten te vergroten. Daarnaast is dit een voorproefje van het soort diensten qua analyse die hij commercieel aanbiedt.
