Woensdag 22 februari 2023 stond wederom een commissiedebat Drugsbeleid op de planning. In de Troelstrazaal in het parlementsgebouw in Den Haag nam ik plaats op de publieke tribune dit keer. Dat is wat anders dan online, leuk om eens mee te maken. Ook verandert mijn stukje dit keer, het is een opiniestuk – met minder analyse en een persoonlijke toon.
De sessie is hier terug te zien en begint op 01:56:12 over de vorderingen in het Experiment gesloten coffeeshopketen. Minister Kuipers kondigt de wijzigingen en tijdlijnen aan.
Aanloopfase toegevoegd aan experiment gesloten coffeeshopketen
Er komt een nieuwe voorafgaande fase in het experiment. Deze heet een ‘aanloopfase’. Doel is om alle elementen van de keten te testen alvorens met alle 10 gemeenten live te gaan. Ook biedt dit gelegenheid om meer telers in gelegenheid te stellen om voorraden op te bouwen voor de landelijke lancering.
In de aanloopfase worden twee gemeenten als eersten bedeeld, onder voorwaarden. Deze voorwaarden zijn:
- Beperkt aantal coffeeshops neemt deel door twee gemeenten (Breda en Tilburg) te kiezen
- Coffeeshops mogen in de aanloopfase ook inkopen bij oude leveranciers
- Beperkte maximale voorraad van gereguleerde handelsvoorraad van 500 gram
- Beperkte duur van maximaal 6 maanden, vanaf wanneer de overgangsfase landelijk ingaat
- Tenminste 3 telers, met voldoende voorraad, variëteit en
- Stop-knop, wanneer er ernstige problemen zijn qua openbare orde en veiligheid
- Verwachte start: 3e kwartaal 2023
Verder is aangekondigd dat Amsterdam met een stadsdeel wil deelnemen aan het experiment. De verwachting is dat in mei na onderzoek bekend wordt gemaakt welk deel van Amsterdam mee zal doen. Op dit onderdeel van de bekendmaking ga ik vandaag niet op in.
De gepresenteerde plannen vielen goed in de aarde bij een bekend persoon in het publiek – Burgmeester Depla van Breda. Paul Depla is al jaren bezig om de achterdeur, de aanvoer, netjes geregeld te krijgen in zijn burgemeesterspost in Breda, maar ook in Heerlen in het verleden. De ontevredenheid over de rare situatie in Nederland werd regelmatig aangehaald in het debat.
Schuivende panelen
Van veraf gezien is het experiment veranderd. Dat gebeurde al enkele keren. Gezien de ontwikkelingen op de beurs elke week zullen investeerders ook de klimaatverandering voelen. Het ‘speelveld’ is daarom onderhevig aan schuivende panelen. Je zult stevige ondernemersdrang en zenuwen van dik staal moeten hebben om deel te nemen in deze uitdaging.
De veranderingsleer zoals beschreven door Kurt Lewin gaat over verandering en weerstand. Het debat van gisteren toonde dit heel helder; veel traditionele partijen hebben baat bij een stabiele, vertrouwde situatie. Bikker van de Christen Unie, Helder van PVV en Bisschop van de SGP vertegenwoordigden ‘oud en vertrouwd’, met evenzo belegen en onjuiste beweringen; het lijkt of de afdeling wetenschap bij deze fracties niet werkt.
Veel emoties, onbegrip, ontkenning en twijfel zijn onderdeel van dit moment
De kramp past precies bij de ‘Unfreeze’ fase van Lewin’s veranderingsleer. Veel emoties, onbegrip, ontkenning en twijfel zijn onderdeel van dit moment. De twee andere veranderingsfasen zijn ‘Move’ (veranderfase) en ‘Refreeze’ (borging- of ankerfase) ofwel het bewegen naar de nieuwe situatie en de nieuwe werkelijkheid die de norm wordt. Een van de sleutelvoorwaarden voor succes van grotere verandering is dat de veranderfase (‘Move’) snel gaat.
Daar botst het nu. De veranderfase gaat allesbehalve snel, waardoor wantrouwen, twijfel en ongegronde emoties ruimte krijgen. Als ik kijk naar de zojuist aangekondigde ‘aanloopfase’ en de voorwaarden daarvan, zijn de meeste onderwerpen te verwachten. Onbegrijpelijk is de ‘stop-knop’.
Het introduceren van deze additionele stop is onnodig en onwenselijk
Het introduceren van deze additionele stop is onnodig en onwenselijk. Aan de zijde van de coffeeshops zijn al voldoende maatregelen aanwezig voor de lokale driehoek. Het is daarom ook nog moeilijk voor te stellen welke ernstige problemen er zijn voor openbare orde en veiligheid denkbaar zijn ten opzichte van reguliere verkoop.
Of wordt gedoeld op ‘Black Friday’ uitverkoop situaties bij de Walmart in de Verenigde Staten?
Bijtende kaders
In het geval van een massale toeloop kan ik het wel plaatsen. Een van de resultaten zal dan zijn dat er ook veel vraag is naar de producten in het wietexperiment. Want een van de andere voorwaarden van de aanloopfase is bijtend met de laatste fase van Lewin’s veranderingsleer, ‘Refreeze’.
De borgingsfase (Refreeze) moet mede voorkomen dat men kan terugvallen in oude patronen. Het Experiment gesloten coffeeshopketen voorziet hierin door de overgangsfase vrij kort te houden met 6 weken. Er is na de overgangsfase geen illegale achterdeurwiet meer te koop. Tijdens de aanloopfase is dat er wel; en die duurt maar liefst 6 maanden. Dat biedt de consument mogelijk te veel ruimte om ‘terug te vallen’.
Een tweede in mijn ogen mislukte onderhandelingsresultaat: een gereguleerde handelsvoorraad van 500 gram
Een tweede in mijn ogen mislukte onderhandelingsresultaat: een gereguleerde handelsvoorraad van 500 gram. Om helder te zijn: de deelnemende coffeeshops mogen dan maximaal 6 maanden twee voorraadvarianten aanhouden. De ene is 500g voorraad ongereguleerde cannabis, de andere is gereguleerd.
Waarom is dit mislukt? Dit kan leiden tot hele lastige voorraadsituaties, wanneer er een maximum ligt van 500g in plaats van de verwachte verschuiving naar een weekvoorraad. De uitdaging is namelijk dat het potentieel menu van een coffeeshop flink vergroot wordt. In de lokale dorpscoffeeshop is het aanbod beperkt – 3-4 soorten cannabis, 2-3 soorten hasj. Bedenk wat het wordt als je opeens 30 soorten op het menu hebt staan.
Dat knelt op twee punten: de rinkeltijd gaat omlaag (rinkeltijd is mijn term voor het aantal keer per minuut/uur dat een kassa afrekent) door meer voorlichtingsvraag. Klanten zijn onbekend met de nieuwe producten, er valt veel te samplen – dat proces verstoort ook een vlotte transactie – en medewerkers zijn ook onbekend met de nieuwe producten.
Verder gaat de variabiliteit in het leveren omhoog. De vraag zal in het begin enorm schommelen, terwijl er ook nog weinig voorraad aangehouden kan worden. Beide eigenschappen (groot assortiment, lage voorraadpositie) zorgt voor een extreem lage servicegraad en veel ‘nee verkopen’.
De gevolgen zijn misschien wel reëel verstorend te noemen
De gevolgen zijn misschien wel reëel verstorend te noemen. Er zal veel geleverd moeten worden. Er zal veel gewacht moeten worden. Er zal veel nee verkocht worden. Dit is een slecht visitekaartje voor het experiment – terwijl dit door het verhogen van de voorraadgrenswaarde voor gereguleerde cannabis dit gemakkelijk voorkomen kan worden.
Ter illustratie nog een voorbeeld van een absoluut minimale voorraad bij ‘voldoende variëteit’ en voldoende aanbod in optima forma in de onderstaande tabel. Daarbij is uitgegaan van drie telers, A, B en C. Elke teler levert alle soorten uit, waarvan 8 soorten cannabis en 2 soorten hasj, 1 type edible, 1 soort voorgedraaide in enkele en een 3-in-1 verpakking.
Verpakking (g) | Hasj (g) | Edible | Voorgedraaid (g) | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Teler | Soort | 1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 0,33 | 0,33 | 1 |
A | 1 | 10 | 2 | 100 | 25 | ||||
A | 2 | 10 | |||||||
A | 3 | 10 | |||||||
A | 4 | 10 | |||||||
A | 5 | 10 | |||||||
A | 6 | 10 | |||||||
A | 7 | 10 | |||||||
A | 8 | 10 | |||||||
A | 9 | 10 | 4 | ||||||
A | 10 | 10 | |||||||
B | 1 | 10 | 2 | 100 | 25 | ||||
B | 2 | 10 | |||||||
B | 3 | 10 | |||||||
B | 4 | 10 | |||||||
B | 5 | 10 | |||||||
B | 6 | 10 | |||||||
B | 7 | 10 | |||||||
B | 8 | 10 | |||||||
B | 9 | 10 | 4 | ||||||
B | 10 | 10 | |||||||
C | 1 | 10 | 2 | 100 | 25 | ||||
C | 2 | 10 | |||||||
C | 3 | 10 | |||||||
C | 4 | 10 | |||||||
C | 5 | 10 | |||||||
C | 6 | 10 | |||||||
C | 7 | 10 | |||||||
C | 8 | 10 | |||||||
C | 9 | 10 | 4 | ||||||
C | 10 | 10 | |||||||
Subtotaal | 240 | 0 | 0 | 60 | 24 | 2 | 99 | 75 | |
Totaal | 500 |
Afsluitend
Daar waar voor twee gemeenten het wietexperiment sneller kan beginnen, zijn er ontwerpelementen die naar mijn mening nog bijgeschaafd moeten worden. ‘Nee verkopen’ is enorm onhandig, evenals misschien wel 10 keer per dag moeten naleveren bij een coffeeshop.
Waarschijnlijk wordt er nog wat bijgesteld; hopelijk nog voordat de eerste leveringen plaatsvinden. Want als het aan de PVV fractie zou liggen, zou er subiet gehandhaafd worden en alvast op de noodknop gedrukt. Dat zou waarschijnlijk tot onverwachte resultaten kunnen leiden…
Edit 19:30: ‘deelraad’ moest natuurlijk stadsdeel zijn. Bedankt Derrick!