Volgens VN-experts kan de War on Drugs grotendeels worden gezien als een oorlog tegen mensen, met name degenen die in armoede leven en behoren tot gemarginaliseerde groepen, minderheden en inheemse volkeren. Het beleid heeft een discriminerende impact op verschillende mensenrechten, waaronder persoonlijke vrijheid, vrijheid van marteling, recht op een eerlijk proces, recht op gezondheid, huisvesting en vrijheid van discriminatie schreef het Office of the High Commissioner for Human Rights in een persbericht.
Wereldwijde ‘War on Drugs’ schendt mensenrechten en veroorzaakt discriminatie
Hieronder volgt een vertaling van het persbericht.
“De ‘War on Drugs’ kan in grote mate worden beschouwd als een oorlog tegen mensen. Het heeft met name de grootste impact gehad op mensen die in armoede leven en gaat vaak hand in hand met discriminatie tegenover gemarginaliseerde groepen, minderheden en inheemse volkeren. In ons onderzoek en ervaring hebben we vastgesteld dat deze discriminerende impact een gemeenschappelijk element is in drugsbeleid met betrekking tot een breed scala aan mensenrechten, waaronder het recht op persoonlijke vrijheid; vrijheid van foltering, mishandeling en gedwongen arbeid; recht op een eerlijk proces; recht op gezondheid, waaronder toegang tot essentiële medicijnen, palliatieve zorg, uitgebreide drugspreventie en educatie, drugbehandeling en schadebeperking; recht op adequate huisvesting; vrijheid van discriminatie en het recht op gelijke behandeling voor de wet; recht op een schone, gezonde en duurzame leefomgeving; culturele rechten en vrijheden van meningsuiting, religie, vergadering en vereniging.”
Discriminerende impact van de ‘War on Drugs’ op kwetsbare groepen
“Op mondiaal niveau heeft drugsbestrijding enorme kosten met zich meegebracht voor de waardigheid, menselijkheid en vrijheid van mensen van Afrikaanse afkomst. Rapporten tonen aan dat mensen van Afrikaanse afkomst onevenredige en onrechtvaardige handhavingsinterventies, arrestaties en opsluiting ondergaan voor drugsgerelateerde vergrijpen. In verschillende landen is de ‘War on Drugs’ effectiever gebleken als een systeem van raciale controle dan als een instrument om de drugsmarkt te verkleinen. Politie-interventies gebaseerd op etnisch profileren blijven wijdverbreid, terwijl toegang tot op bewijs gebaseerde behandeling en schadebeperking voor mensen van Afrikaanse afkomst zeer beperkt blijft.”
Stigma en discriminatie van vrouwen en minderheden in het drugsbeleid
“Wereldwijd worden vrouwen die drugs gebruiken geconfronteerd met aanzienlijk stigma en discriminatie bij het verkrijgen van toegang tot schadebeperkingsprogramma’s, behandeling voor drugsmisbruik en basisgezondheidszorg. Hoewel één op de drie drugsgebruikers vrouw is, vertegenwoordigen vrouwen slechts één op de vijf mensen in behandeling. Vrouwen worden ook onevenredig zwaar getroffen door criminalisering en opsluiting, waarbij 35% van de wereldwijde vrouwelijke gevangenen veroordeeld is voor drugsgerelateerde vergrijpen, in vergelijking met 19% van de mannen. De oorzaken van de betrokkenheid van vrouwen in het strafrechtelijk systeem met betrekking tot drugs zijn complex en hangen vaak samen met andere factoren zoals armoede en dwang, en kunnen een weerspiegeling zijn van bredere genderongelijkheid in de samenleving. Opmerkelijk is dat de meeste vrouwen in de gevangenis voor drugsgerelateerde vergrijpen weinig onderwijs hebben genoten.”
De noodzaak van decriminalisatie en harm reduction voor een rechtvaardig drugsbeleid
“Volgens internationaal recht mogen staten die de doodstraf nog niet hebben afgeschaft deze straf alleen opleggen voor de ‘ernstigste misdrijven’, wat inhoudt misdaden van extreme ernst die opzettelijke dood tot gevolg hebben. Drugsgerelateerde vergrijpen voldoen duidelijk niet aan deze drempel. Toch worden drugsgerelateerde vergrijpen nog steeds bestraft met de dood in meer dan 30 landen, en mensenrechtenexperts hebben bezorgdheid geuit over bewijs van de discriminerende impact ervan op individuen behorende tot minderheden.
Iedereen heeft zonder uitzondering recht op levensreddende harm reduction interventies, die essentieel zijn voor de bescherming van het recht op gezondheid van drugsgebruikers. Volgens VN-gegevens heeft slechts 1 op de 8 mensen met drugsafhankelijkheid toegang tot passende behandeling, en de dekking van harm reduction diensten blijft zeer laag. De situatie is bijzonder kritiek voor vrouwen, LGBTIQ+-personen en andere gemarginaliseerde groepen, voor wie harm reduction en behandeling mogelijk niet zijn aangepast aan hun specifieke behoeften. Vrouwen en LGBTIQ+-personen worden ook geconfronteerd met nog hogere niveaus van stigma, inclusief zelfstigma, en discriminatie dan mannen die drugs gebruiken.”
Toename van drugsgebruik onder ouderen en de gevolgen van de COVID-19-pandemie
“Naarmate de wereldbevolking ouder wordt, neemt ook het drugsgebruik onder mensen ouder dan 65 jaar toe. De COVID-19-pandemie heeft een negatieve invloed gehad op de gezondheid en het welzijn van ouderen, en studies tonen een toename van het gebruik van pijnstillers, kalmeringsmiddelen en sedativa bij deze leeftijdsgroep aan. Oudere drugsgebruikers maken ook vaker gebruik van het dark web, sociale media en online fora om illegale substanties te verkrijgen, wat resulteert in een stijging van drugsgerelateerde sterfgevallen onder oudere bevolkingsgroepen.”
Onderdrukking van traditionele kennis en impact op inheemse volkeren
“De criminalisering van substanties die traditioneel worden gebruikt door inheemse volkeren, zoals de cocablad, kan leiden tot onderdrukking, ondermijning en marginalisatie van traditionele kennis- en geneeskundesystemen. Dit heeft verstrekkende gezondheidseffecten en is geworteld in discriminerende hiërarchieën en opvattingen. Gedwongen uitroeiing van gewassen, waaronder het besproeien van gewassen met zeer gevaarlijke pesticiden vanuit de lucht, kan ernstige schade veroorzaken aan het milieu, schoon water en de gezondheid en welzijn van inheemse gemeenschappen. Inheemse volkeren die mogelijk worden getroffen door deze en andere drugsbestrijdingsoperaties moeten op een betekenisvolle manier worden geraadpleegd, en er moeten garanties worden gegeven dat hun leven, culturele praktijken, land en natuurlijke hulpbronnen niet worden geschonden.”
De roep om transformatieve verandering en respect voor mensenrechten in het drugsbeleid
“Criminale wetten en het bestraffend gebruik van administratieve en andere sancties stigmatiseren reeds gemarginaliseerde bevolkingsgroepen. Criminalisering leidt tot aanzienlijke belemmeringen voor de toegang tot gezondheidsdiensten (inclusief die voor HIV en palliatieve zorg) en andere schendingen van mensenrechten. Zoals wordt opgeroepen in de gemeenschappelijke standpunten van het VN-systeem over drugsgerelateerde kwesties, zou drugsgebruik en bezit voor persoonlijk gebruik dringend gedecriminaliseerd moeten worden. Drugsgebruik of afhankelijkheid rechtvaardigen nooit het vasthouden van een persoon. Verplichte opsluiting en rehabilitatiecentra moeten worden gesloten en vervangen door vrijwillige, op bewijs gebaseerde en op rechten gebaseerde gezondheids- en sociale diensten in de gemeenschap.”
Nu meer dan ooit: vervang bestraffing door steun en bevorder beleid dat de rechten van allen respecteert, beschermt en vervult
“In lijn met het thema van dit jaar, “Mensen eerst: stop stigmatisering en discriminatie, versterk preventie”, hebben de Verenigde Naties en de internationale gemeenschap een historische verantwoordelijkheid om de verwoestingen die zijn aangericht door decennia van een wereldwijde War on Drugs op gemeenschappen die zijn gemarginaliseerd en gediscrimineerd, terug te draaien.
Zoals we in 2022 hebben gedaan, roepen we lidstaten en alle VN-organen op om hun drugsbeleidsreacties te baseren op internationaal recht en internationale normen voor mensenrechten. Staten en internationale instanties die financiële of technische hulp bieden op het gebied van drugsbeleid moeten ervoor zorgen dat deze beleidsmaatregelen responsief zijn op gender, terwijl ze mensenrechten en fundamentele vrijheden handhaven en actief nastreven.
We dringen er bij lidstaten en internationale instanties op aan om hun huidige drugsbeleid te vervangen door beleid dat is gebaseerd op de principes van een allesomvattende, herstellende en re-integrerende benadering van rechtvaardigheid. Effectieve, op de gemeenschap gebaseerde, inclusieve en preventieve maatregelen zijn even belangrijk.
Nu meer dan ooit moet de internationale gemeenschap straf vervangen door ondersteuning en beleid bevorderen dat de rechten van allen respecteert, beschermt en vervult.”
Pleidooi voor verandering in het drugsbeleid
De oproep werpt een kritische blik op het wereldwijde drugsbeleid en de impact ervan op mensenlevens. Het duidelijke verband tussen de War on Drugs en discriminatie, marginalisatie en schendingen van mensenrechten wordt belicht.
Het is evident dat de huidige aanpak van drugsbestrijding niet alleen ineffectief is in het verminderen van drugsmarkten, maar ook buitensporige schade toebrengt aan kwetsbare groepen, zoals degenen die in armoede leven, minderheden, inheemse volkeren, vrouwen en ouderen. Deze groepen worden geconfronteerd met stigma, discriminatie en een gebrek aan toegang tot essentiële gezondheidszorg en behandelingsmogelijkheden.
Het is van cruciaal belang dat we afstappen van de criminalisering en bestraffing van drugsgebruik en in plaats daarvan een benadering hanteren die gebaseerd is op mensenrechten, preventie, behandeling en ondersteuning. Decriminalisering van drugsgebruik voor persoonlijk gebruik, het sluiten van dwangmatige detentie- en rehabilitatiecentra, en het implementeren van inclusieve en gemeenschapsgerichte maatregelen zijn slechts enkele van de veranderingen die moeten plaatsvinden.
Het is tijd voor een dringende herziening van het drugsbeleid, waarbij de nadruk ligt op het respecteren, beschermen en vervullen van de rechten van allen. Het is tijd om stigma en discriminatie te stoppen en te streven naar beleid dat gebaseerd is op menselijkheid, gelijkheid en gezondheid.
